Το Πεθαμανατζίδικο 1994

Έχει καιρό να ανατρέξουμε στα 90ς αφιερώματα μας.

Αφού σήμερα τυγχάνει να έχω αρκετό ελεύθερο χρόνο, ας το πάρουμε από εκεί που μείναμε. Στο 1994.

Το 1994 αν έπρεπε να το περιγράψω με χρώμα, αυτό θα ήταν το μαύρο το κατάμαυρο.

Ήμουν 14 ετών και βουτηγμένος άγρια στην εφηβεία. Δεν θυμάμαι τίποτα καλό από το 1994. Δευτέρα Γυμνασίου, μέτριοι οι βαθμοί (την προηγούμενη χρονιά ήμουν άριστος), και κυρίως ένα σοκαριστικό Δ’ στα μαθηματικά το οποίο ήταν δυσβάσταχτο δεδομένου ότι είχα Α’ την προηγούμενη χρονιά. Επίσης, καραμπινάτο μπούλινγκ από δυο μαλάκες συμμαθητές οι οποίοι κατάφεραν και με αποξένωσαν από όλες μου τις παρέες στο σχολείο, με αποτέλεσμα να περιφέρομαι ασκόπως μόνος μου στα διαλείμματα, και χρειάστηκε να επαναστατήσω αιματηρώς προκειμένου να ανακτήσω τη χαμένη μου αξιοπρέπεια. Δεν είμαι σίγουρος ότι θέλω να τα θυμάμαι.

Παρέες δεν είχα το 1994, όρεξη για διάβασμα δεν είχα, τί έκανα όλη μέρα; Έβλεπα προγράμματα στη τηλεόραση καταβροχθίζοντας κάθε μέρα ένα κύλινδρο Caprice Παπαδοπούλου. Το 1994 είχα τόση κατάθλιψη και έλλειψη όρεξης για οτιδήποτε, που μου κόπηκε και η όρεξη για τη Γιουροβίζιον.

Κατ’ αρχάς να σας πω ότι ένας ακόμη παράγοντας ο οποίος έπαιξε ρόλο σ’ αυτό ήταν το ότι ανακάλυψα τα Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα. Από το καλοκαίρι του 1993 που τα είδα για πρώτη φορά στην ΕΡΤ η Γιουροβίζιον πέρασε προσωρινά σε δεύτερο ρόλο. Όσο πάθος είχα για τη Γιουροβίζιον το διοχέτευσα στα Παιχνίδια και είχα αρχίσει να βλέπω ξανά και ξανά στο βίντεο τις διοργανώσεις σε βαθμό αυτιστικό. Μάθαινα και πάλι απέξω τις τελικές κατατάξεις, τις πόλεις και τα χωριά που συμμετείχαν, άστα βράστα!

Αυτό κράτησε μέχρι το 1996. Το γεγονός ότι η Γιουροβίζιον στα μέσα των 90ς έγινε πιο σκοτεινή και μπαλανταδιάρικη δεν βοήθησε.

Ήταν αδύνατο να την παρακολουθήσεις παραμένοντας ξύπνιος.

Εξάλλου η Γιουροβίζιον 1994 δεν είχε να προσφέρει κάτι καινούριο. Πάλι στην Ιρλανδία θα λάμβανε χώρα, νισάφι, εμείς πάλι την Ευρυδίκη θα στέλναμε, νισάφι. Έπεσε και ο κομμουνισμός τέσσερα χρόνια πριν, δημιουργήθηκαν νέες χώρες και ήθελαν και αυτές να συμμετάσχουν. Όλα αυτά εμένα δεν μου άρεσαν. Δεν είμαι υπέρ των αλλαγών έτσι κι αλλιώς. Ποιος χέστηκε τώρα να εξερευνήσει τις μουσικές της Εσθονίας, της Λιθουανίας, της Ρουμανίας και της Σλοβακίας; Αυτοί ως πρόπερσι δεν είχανε να φάνε.

Τέλος πάντων, κουτσά στραβά και εκ του μακρόθεν παρακολουθούσα τα όσα έμελλε να συμβούν στο Δουβλίνο τον Μάη του 1994. Σημειώστε ότι ο Διαγωνισμός του 1994 έπεσε να γίνει Μεγάλο Σάββατο. Εμείς, οικογενειακώς, τω καιρώ εκείνω περνούσαμε το Πάσχα στο εξοχικό του Πρωταρά. Στον Πρωταρά το σήμα του ΡΙΚ έπιανε και δεν έπιανε. Αυτό σήμαινε ότι εγώ έπρεπε να δώσω μάχες να ανατρέψω τα σχέδια των διακοπών των γονιών μου. Ήθελα να μείνουμε στη Λευκωσία. Δεν πέρασε το δικό μου. «Θα δεις τη Γιουροβίζιον από τον Πρωταρά και αν το σήμα δεν είναι καλό, ολίγον μας ενδιαφέρει» ήταν η απάντηση. Ο θείος μου υποσχέθηκε ότι θα ανέβαινε στην ταράτσα να γυρίσει την κεραία, αλλά και πάλιν, κρατούσα μικρό καλάθι ως προς το αποτέλεσμα. Επίσης, οι γονείς μου ξεκαθάρισαν ότι ναι μεν θα βλέπαμε τη Γιουροβίζιον στις 10:00, αλλά στις 11:30 θα πηγαίναμε στην εκκλησία για το Χριστός Ανέστη και μάλιστα στην Αγία Νάπα, έτσι δεν θα έβλεπα τη ψηφοφορία. Αντιλαμβάνεστε, με τούτα και με εκείνα, ήμουν γενικώς ξενερωμένος.

Το 1994 στείλαμε ξανά την Ευρυδίκη με το «Είμαι Άνθρωπος Κι Εγώ». Η Ευρυδίκη πέρασε από εθνικό τελικό, δεν κώλωσε. Πέρασε όμως γιατί ήταν σίγουρη ότι θα κέρδιζε. Το μάθαμε το ΡΙΚ πώς έστηνε ακριβώς τους τελικούς του. Διάλεγε ποιον ήθελε να στείλει, έβρισκε και άλλα εννέα κακά τραγούδια για τη μόστρα και έστηνε εθνικό τελικό. Ποτέ δεν υπήρχε ουσιώδης ανταγωνισμός στους εθνικούς τελικούς των ‘90ς. Μια ακρόαση αρκούσε για να καταλάβεις ποιον ήθελαν να στείλουν. Η Ευρυδίκη του 1994 δεν ήταν η ίδια με εκείνην του 1992. Ήταν πια φτασμένη τραγουδίστρια, είχε τρεις δίσκους στο ενεργητικό της, ήταν «όνομα», θα ήταν προσβολή να την υποβάλουν στη δοκιμασία του εθνικού τελικού και τελικώς να μην της δώσουν το χρίσμα. Με το που ανακοινώθηκαν τα τραγούδια και είδαμε να φιγουράρει το όνομά της πρώτο-πρώτο στη λίστα των συμμετεχόντων, ξέραμε και ποιος θα κέρδιζε.

Ο Γιώργος Θεοφάνους έγραψε το συγκεκριμένο τραγούδι ως απάντηση στην νορβηγική συμμετοχή του 1993. Όταν είχε πάει στο Μίλστρητ ως Διευθυντής Ορχήστρας για το «Μη Σταματάς» και είδε ότι οι Νορβηγοί είχαν κατεβάσει επί σκηνής Έλληνα οργανοπαίκτη και μάλιστα με μπουζούκι, εξεμάνη. «Δεν γίνεται να τιμάνε οι ξένοι την ελληνική μουσική και εμείς να χάσκουμε» είπε. Δεν ήταν αυτά τα ακριβή του λόγια, αλλά αυτό ήθελε να πει. Οπότε το 1994 επέστρεψε με μία μπαλάντα που είχε μέσα και μπουζούκι και ήταν ολίγον τι αχταρμάς αλλά αυτό τότε το πουλούσανε ως μουσική πρόταση και άποψη. Πέραν της εισαγωγής και της γέφυρας με το συρτάκι δεν μου άρεσε τίποτε άλλο σε εκείνο το τραγούδι και ας έχει η Ευρυδίκη να το λέει πως ήταν το καλύτερο τραγούδι που έχει ερμηνεύσει στην καριέρα της. Λάθος. Έχει πει πολλά καλύτερα.

Το βίντεο κλιπ μέσα σε ένα χαλαμάντουρο της παλιάς Λευκωσίας και με σόλο ερμηνεία στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας (πριν ανακαινιστεί πρώτη φορά και πέσει η στέγη), έβγαζε φτώχεια. Η προσπάθεια να μην περάσει πολιτικό μήνυμα παρά μόνο «ανθρωπιστικό» (σαμπώς και το ένα αναιρεί το άλλο), εμφανής. Το τραγούδι ήταν, κατά τη γνώμη μου, μία δηθενιά ολκής και μόνο το φολκλορικό στοιχείο του προσέδιδε ένα ενδιαφέρον. Όλα θα παίζονταν στη σειρά εμφάνισης και στο επίπεδο του ανταγωνισμού. Και επειδή τη ξέραμε τη μοίρα μας, κληρωθήκαμε φυσικά στην 4^η θέση ακριβώς μετά το τιτανοτεράστιο «Rock N’ Roll Kids» το οποίο και κέρδισε. Θα το έχετε κι εσείς προσέξει ότι στατιστικώς, το τραγούδι που εμφανίζεται μετά το νικητήριο πάει άπατο.

Πριν πιάσουμε τα τραγούδια ένα, ένα, να σας πω ότι τη βιντεοκασέτα του 1994 δεν την παρακολούθησα αρκετά. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια τις έλιωνα στο βίντεο, τη συγκεκριμένη δεν με ενδιέφερε να τη δω. Το σκάνδαλο ήταν ότι μετά την εμφάνιση της Ευρυδίκης, έσβησα και το περιεχόμενο της βιντεοκασέτας και έγραψα από πάνω ένα επεισόδιο μιας σειράς που ήθελα να δω. Έτσι ο Διαγωνισμός του 1994 δεν υφίσταται επί της ουσίας στη συλλογή μου. Με το που τελειώνει η εμφάνιση της Κύπρου, επιστρέφουμε στον Διαγωνισμό στην εμφάνιση της Ισπανίας, προς το τέλος. Όλα τα ενδιάμεσα σβήστηκαν. Και το κακό ήταν ότι δεν με ένοιαζε κιόλας.

Να πω επίσης ότι εν τέλει παρακολούθησα λάιβ τον Διαγωνισμό από τον Πρωταρά σε μία μικρή τηλεόραση 17 ιντζών με ενσωματωμένο το βίντεο από κάτω. Όταν πήγαμε στην εκκλησία για την Ανάσταση προσπαθούσα να απομακρυνθώ από το τσούρμο και να πλησιάσω σε κάποια μπυραρία η οποία μετέδιδε τον Διαγωνισμό και να δω πώς πάει η ψηφοφορία. Έπεσα στην φινλανδική επιτροπή που μας έδωσε δεκάρι και ενθουσιάστηκα. Σκέφτηκα ότι για να μας έδωσαν δεκάρι από τη 2^η κιόλας επιτροπή, θα πει ότι θα σκίσουμε. Τελικά, τον πούλο! Όταν επέστρεψα στο προαύλιο της εκκλησίας άρχισαν να ρίχνουν βεγγαλικά. Ένα πυροτέχνημα έσκασε στον ουρανό και καθώς τα αποκαΐδια έπεφταν στο έδαφος ήρθαν και πέσανε πάνω μου. Με το που έπεσαν τα κάρβουνα στους ώμους μου άρχισα να τρέχω πανικόβλητος, γιατί δεν είχα καταλάβει τι ήταν αυτό ακριβώς που με έκαιγε, με αποτέλεσμα να πέσω κάτω και να στραμπουλήξω το πόδι μου. «Αν καθόμασταν να δούμε τη Γιουροβίζιον στο σπίτι και να αφήναμε στην άκρη τα Χριστός Ανέστη θα γλιτώναμε και το σακάτεμα» τους είπα.

Η Γιουροβίζιον 1994 ήταν σκοτεινή και βαριά. Η σκηνή θύμιζε το επιτραπέζιο παιχνίδι Hotel με τα ξενοδοχεία επί του ταμπλό. Υποτίθεται ότι παρουσίαζε το Δουβλίνο τη νύχτα. Πάντα αναρωτιόμουν αν το Δουβλίνο διέθετε μόνο τρία κτήρια, όσα δηλαδή έβαλαν επί σκηνής. Εννοείται ότι οι Ιρλανδοί, όπως και στις προηγούμενες διοργανώσεις, επιστράτευσαν την οφθαλμαπάτη προκειμένου να την κάνουν να φαίνεται μεγαλύτερη. Ήταν αποπνικτική κατ’ εμέ, ακόμη και κατά τη διάρκεια της γερμανικής, χαρούμενης εμφάνισης, μου έμοιαζε «λίγη». Ε, όταν το ταμείον είναι μείον από το Μίλστρητ που να μείνει μπάτζετ για σκηνή της προκοπής;

 Επιπλέον, η Γιουροβίζιον 1994 ήταν και τίγκα στις μπαλάντες και τη δηθενιά. Δεν είναι τυχαίο που το μόνο που θυμάται ο πολύς ο κόσμος ήταν το Interval Act με το Riverdance. Μικρός βαριόμουν πολύ τα interval acts, αλλά θυμάμαι ότι όταν είδα την επόμενη μέρα σε επανάληψη τον Διαγωνισμό είχα εντυπωσιαστεί ακόμη κι εγώ με το μεγαλοπρεπές μπαλέτο. Σκοτεινή και βαριά η συγκεκριμένη Γιουροβίζιον και με τον μεγαλύτερο αριθμό μακαριτών που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.

Έβλεπα προηγουμένως το recap και μέτρησα τουλάχιστον έξι μακαρίτες! 

Ας ξεκινήσουμε από τους παρουσιαστές: Ο Τζέρι Ράιαν και η Σύνθια Νι Μούρχου. Ο Τζέρι ήταν παρουσιαστής στην ιρλανδική τηλεόραση. Βρέθηκε νεκρός από υπερβολική δόση κοκαΐνης το 2010. Στα σάιτ διάβασα ότι σνίφαρε ακόμη και στο στούντιο της ραδιοφωνικής εκπομπής του στο RTE. Τον θυμάστε έτσι τσιλιβίθρα; Έγινε ο τριπλάσιος μέχρι τον θάνατο του! Η συμπαρουσιάστριά του, η Σύνθια, ζει. Είναι πλέον δικηγόρος, έκανε και ένα περασματάκι από την πολιτική - κλασσικά. Σε μια συνέντευξή της δήλωσε ότι ο Τζέρι ήταν πολύ γλυκός μαζί της όσο δούλεψαν για την παρουσίαση του Διαγωνισμού, κι ότι δεν της πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι έκανε ουσίες, και ότι εκείνο το βραδύ όταν τους κατέβασαν επί σκηνής με την ιπτάμενη γέφυρα έτρεμε από το φόβο του.

Τον Διαγωνισμό άνοιξε η Σουηδία:

1.      Σουηδία - Stjarnorna

Η Μαρί Μπέργκμαν είχε ξανασυμμετάσχει στα νιάτα της, το 1973 πάλι για τη Σουηδία, και ο Ρότζερ Πόνταρε αργότερα, το 2000 ως σόλο τραγουδιστής. Η Μαρί είναι καθηγήτρια μουσικής στη Στοκχόλμη. Είχα μία συμφοιτήτρια στο Λονδίνο που την είχε για δασκάλα. Το τραγούδι τους μου άρεσε που ήταν έτσι συμβατικό για την εποχή του και τόσο αντισυμβατικό ως εμφάνιση. Κλασική, καλή, σουηδική μπαλάντα. Το είχα και για ψηλότερη θέση από τη 13^η που κατέκτησε.

 

1.      Φινλανδία – Bye Bye Baby

Από τις αδελφές Cat-Cat. Έχει μία φαρμακοποιό στην περιοχή που διαμένω, ίδια η τραγουδίστρια στα αριστερά! Η κυρία Χαρά στα νιάτα της. Το φινλανδέζικο τραγούδι ήταν τόσο γελοίο και κακό που στο τέλος γινόταν καλό. Φουστάνια άλλης δεκαετίας, Mc Hammers χορευτές στο φόντο, μαλλί από το 1985, τραγούδι με ηλίθιο τίτλο, τι άλλο να θέλεις από τη Γιουροβίζιον; Η Φινλανδική γλώσσα αποτελείωνε το σύνολο. 

1.      Ιρλανδία – Rock N’ Roll Kids

Είχα μπουχτίσει με τις απανωτές νίκες της Ιρλανδίας και όπως τώρα με την Ουκρανία, ήμουν σίγουρος ότι αποκλείεται να επέτρεπαν στους Ιρλανδούς να κερδίσουν Τρίτη φορά σερί. Το τραγούδι ήταν το αγαπημένο του πατέρα μου, νομίζω ταυτιζόταν κάπως μαζί τους, και μου το έλεγε ότι θα νικήσει μα δεν τον άκουγα. Σήμερα θεωρώ το εν λόγω άσμα ένα από τα καλύτερα που κέρδισαν τον διαγωνισμό νομίζω το έχω και μέσα στο τοπ5 των πιο πολυπαιγμένων τραγουδιών στο playlist της Γιουροβίζιον. Θέλω κι άλλα τέτοια στον Διαγωνισμό, νισάφι με τους Νέμους και τις Λορίν. Μου προκαλεί τεράστια νοσταλγία και το αγαπώ. 

1.      Κύπρος – Είμαι Άνθρωπος Κι Εγώ

Τα είπαμε, τα ξαναείπαμε. Καλή η Ευριδίκη επί σκηνής, αλλά λίγο η αψεγάδιαστη Ιρλανδία προηγουμένως, λίγο η ελληνική γλώσσα, λίγο το τραγούδι που δεν ήξερε τι ακριβώς ήταν, δεν ήθελε και πολύ να μείνει στη μέση του δρόμου. Πάλι καλά να λέμε. 

1.      Ισλανδία – Naetur

Συμπαθέστατη ποπ μπαλάντα από την πολυσύχναστη εξίσου στη Γιουροβίζιον Σίγγα. Την έχω στο τοπ10 εκείνης της χρονιάς. 

1.      Ηνωμένο Βασίλειο – We Will Be Free

Διανύαμε εποχές που το ΗΒ μου την έσπαγε με τις απανωτές υψηλές θέσεις που έπαιρνε κυρίως λόγω της γλώσσας. Το We Will Be Free ήταν καλό τραγούδι αλλά η Frances Ruffelle μου έβγαζε ένα σνομπισμό που μου έσπαγε τα νεύρα. Δεν πίστευα στα μάτια μου ότι από εκεί που θεωρούνταν όπως πάντα φαβορί, με το ζόρι μπήκε στη δεκάδα. Η Frances έμαθα αργότερα ότι έπαιζε σε διάφορα μιούζικαλ του Λονδίνου. Εκ των υστέρων παραδέχομαι ότι η καλό τραγούδι, στο πνεύμα όπως της εποχής και της μαύρικης ποπ που είχε αρχίσει να κατακλύζει τα κλαμπς, αλλά ναι, τον χάρηκα τον καταποντισμό! 

1.      Κροατία – Nek Ti Bude Ljubav Sva

Πολύ μου άρεσε αυτό το τραγούδι παρόλη την θαμπή εμφάνιση του τραγουδιστή. Τα κροατικά τα έβρισκα πάντα εύηχα, και η Κροατία ήταν η αγαπημένη μου χώρα στις Γιουροβίζιον των ‘90ς. Μετά δεν ξέρω γιατί σταμάτησαν να ασχολούνται. Ευτυχώς που ήρθε ο Baba Lazagna και τους ανέστησε. Προσδοκώ μεγαλεία όπως εκείνα από τούδε και στο εξής. 

1.      Πορτογαλία – Chamar A Musica

Μία μικρή Ουΐτνι Χιούστον, σε μία γλυκανάλατη μπαλάντα μέσα στο πνεύμα της εποχής της, και η δεύτερη μακαρίτισσα από τη Γιουροβίζιον 1994. Η Σάρα έγινε μεγάλο όνομα στην Πορτογαλία, την τίμησαν και στο εγχώριο The Voice όταν πέθανε. Η καημένη έφυγε από όγκο στον εγκέφαλο σε ηλικία μόλις 45 ετών. Κρίμα! Πολύ μου άρεσε τότε. 

1.      Ελβετία – Sto Pregando

Δεν έχω τίποτα να πω για αυτό το αδιάφορο τραγούδι πέραν του «τι μαλλί είναι αυτό χρυσέ μου γιε;» Η Ελβετία πέρασε στην πλήρη αδιαφορία μετά το 1993, έπρεπε να έρθει το 2024 για να αναστηθεί, οπότε βλέπετε, όλοι μπορούν να ελπίζουν σ’ αυτή τη ζωή. 

1.      Εσθονία – Nagu Merelaine

Ντεμπούτο για την Εσθονία με την συμπαθεστάτη Συλβί Βρετ, την Τρίτη μακαρίτισσα από το 1994. Η Εσθονία έστειλε μία φτασμένη τραγουδίστρια, αλλά νομίζω δεν είχε πιάσει 100% τον παλμό του Διαγωνισμού, ούτε το μήκος κύματος του. Καταποντίστηκε βαθμολογικά. Η κυρά Συλβί έφυγε κι αυτή από όγκο στον εγκέφαλο το 2013 σε ηλικία 62 ετών. 

1.      Ρουμανία – Dincolo Di Nori

Ντεμπούτο και για τη Ρουμανία για την οποία δεν έχω τίποτα καλό να γράψω. Πάντα στο fast forward το περνούσα αυτό το τραγούδι. 

1.      Μάλτα – More Than Love

Ντουέτο στα αγγλικά από τον Chris και τη Μόιρα οι οποίοι ήταν ζευγάρι και στη ζωή. Ο Chris αποδήμησε εις Κύριον το 2022 όταν η Μόιρα τον βρήκε νεκρό στο κρεβάτι του. Δεν αναφέρονται αίτια στο διαδίκτυο. Ήταν και αυτός 62 ετών. Το τραγούδι κατετάγη 5^ο, ήταν οι εποχές που η Μάλτα λόγω γλώσσας πριμοδοτούνταν πολλές φορές άνευ λόγου και αιτίας. Το More Than Love είχε ωραίες διφωνίες. Εμένα με εκνεύριζε. 

1.      Ολλανδία – Waar Is De zon?

Η «Μαρινέλλα» της Ολλανδίας, η Willike Alberti είναι σήμερα 80 ετών, ζει κανονικά αυτή, δεν πέθανε, αν και όποτε ακούσω το τραγούδι με το οποίο συμμετείχε το 1994 θέλω να πεθάνω εγώ. Δεν είχα δει μέχρι τότε πιο βαρετό τραγούδι, πιο παλιακή εμφάνιση, πιο γεροντίστικη προσέγγιση γενικώς. Πού είναι ο ήλιος; Δεν ξέρω, πάντως έδυσε νωρίς για την Ολλανδία αφού κατετάγη 23^η, δηλαδή προ-προτελευταία. 

Τους υπόλοιπους του 1994 θα τους θάψουμε αύριο.