Ήταν Η Γιουγκοσλαβία Του 1989, Η Σημερινή Ουκρανία;

 Λοιπόν, χθες το απόγευμα έπαιξε τυχαία στο ipod του αυτοκινήτου το En Dag, η συμμετοχή της Σουηδίας του 1989 και έτσι ξαφνικά ήταν σαν να με χτύπησε κεραυνός, μπήκαν 150 κομμάτια του παζλ στη θέση τους και εξηγήθηκε ένα γιουροβιζιακό μυστήριο που με κατατρύχει επί σειρά ετών.

Ακούγοντας το En Dag για εκατοστή φορά χθες στο αυτοκίνητο, διερωτήθηκα το εξής: Πώς είναι δυνατόν να έχασε αυτός ο διαχρονικός ύμνος από το χαζοβιόλικο Rock Me εν έτη 1989; Μα είναι πανεύκολη η απάντηση, αλλά έπρεπε να φτάσουμε το 2022 για να την καταλάβουμε. 

Το 1989 θεωρείται από τους φανς μία «πολύ δυνατή χρονιά» για τη Γιουροβίζιον. Μας άφησε μεγάλη κληρονομιά. Οι συμμετοχές ήταν μία και μία, και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, κάθε χώρα είχε βάλει τα δυνατά της. Ειδικά η πρώτη πεντάδα πλην του νικητήριου, ήταν το ένα καλύτερο από το άλλο. Τι να πρωτοθυμηθώ; Θα τα αναλύσουμε αργότερα. Παρόλα αυτά, στην κορυφή της βαθμολογίας βρέθηκε η Γιουγκοσλαβία με ένα παιδικό ντίσκο τραγούδι, το οποίο ήταν προϊόν συνταγής στο ύφος όλων των τραγουδιών που έστελνε η χώρα καθόλη τη δεκαετία του ’80. Πολλοί μάλιστα ισχυρίζονται ότι ήταν και ένα από τα χειρότερά τους συγκριτικά με τις αντίστοιχες συμμετοχές τους από το ’87, το ’86 και το ’83.

Η Γιουγκοσλαβία εμφανίστηκε τελευταία στη σειρά και αυτό ήταν από μόνο του αρκετά αβανταδόρικο, αλλά δεν ήταν αυτός ο λόγος που κέρδισε. Κέρδισε για τους ίδιους λόγους που κέρδισε φέτος η Ουκρανία. Μπορεί η Γιουγκοσλαβία να μην είχε πόλεμο το 1989, αλλά η Ευρώπη γνώριζε!

Γνώριζε ότι ο κομμουνισμός βρισκόταν στο τέλος του, γνώριζε ότι η ΕΣΣΔ ήταν θέμα χρόνου να καταρρεύσει. Η Ευρώπη, παράλληλα, γνώριζε ότι έπρεπε να ανανεώσει το πελατολόγιο της, να επεκταθεί, και γνώριζε ότι ρίχνοντας το κοκαλάκι της Γιουροβίζιον στη Γιουγκοσλαβία θα έθετε κι αυτή ένα λιθαράκι ώστε να καταρρεύσει η ΕΣΣΔ μια ώρα αρχύτερα. Σαν το παίχτη του Jenga ο οποίος γνωρίζει ότι θα ρίξει όλο το οικοδόμημα τραβώντας το συγκεκριμένο τουβλάκι κι όμως προχωρεί και το κάνει για να σπάσει πλάκα.

Τη Γιουροβίζιον βρήκε η Ευρώπη να επιστρατεύσει για να ρίξει την ΕΣΣΔ; θα μου πείτε. Ναι! Τη Γιουροβίζιον! Μπορεί να την υποτιμούμε, αλλά η πραγματική της δύναμη σε κάτι τέτοια φαίνεται.

Είχα διαβάσει ένα βιβλίο σχετικό, το οποίο τότε δεν είχα λάβει σοβαρά υπόψιν. Σήμερα, όμως, βγάζει νόημα. Στο βιβλίο “Eurovision – A history of modern Europe through the world’s Greatest Song Contest” εκφράζεται η άποψη ότι η νίκη των Riva ήταν ένα κάλεσμα των Ευρωπαίων προς όλες τις χώρες της ΕΣΣΔ. Ειδικά η νεολαία των χωρών της ΕΣΣΔ είδε ότι οι Γιουγκοσλάβοι μπορούν να έχουν πρόσβαση στην ποπ κουλτούρα της Ευρώπης, να θεωρούνται «κουλ», και να παρακολουθούν προγράμματα που στις χώρες τους θεωρούνταν έως και παράνομα. Το γεγονός ότι οι Γιουγκοσλάβοι, οι τριτοκοσμικοί βαλκάνιοι κομμουνιστές κατάφεραν και κέρδισαν τη Γιουροβίζιον ήταν το πρώτο βήμα ώστε να ανοίξει ο δρόμος και προς τις υπόλοιπες χώρες.

Δεν είναι τυχαίο, ισχυρίζεται ο συγγραφέας Chris West ότι έξι μήνες μετά τη νίκη των Riva το τείχος του Βερολίνου κατέρρευσε και τέσσερα-πέντε χρόνια μετά συμμετείχαν στη Γιουροβίζιον όλες οι χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας αλλά και από την πτώση της ΕΣΣΔ, Ουγγαρία, Πολωνία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία κλπ. 

Ωραιότατο βιβλιαράκι για τους σπασίκλες σαν κι εμένα, αν και επικεντρώνεται περισσότερο στα ιστορικά γεγονότα παρά στον Διαγωνισμό αυτόν καθεαυτόν. Μπορείτε να το βρείτε στο AMAZON. 

Διαβάστε τις τελευταίες δυο παραγράφους. 

Φυσικά, αυτή η προσέγγιση μου φάνηκε λίγο απλοϊκή όταν διάβασα το βιβλίο πριν δύο χρόνια, μα για δείτε, και φέτος το ίδιο πράγμα έγινε. Σε μία χρονιά που υπήρχαν 1-2 διαμαντάκια, κέρδισε μια βλακεία μόνο και μόνο για να καταστήσει η Ευρώπη σαφές ότι η Ουκρανία της ανήκει, τη θεωρεί κομμάτι της και να πα να γαμηθεί η Ρωσία. Η Ουκρανία θα γίνει μέλος της ΕΕ με συνοπτικές κι αν σας αρέσει. Αν το 1989 αυτό έγινε λίγο πιο συγκαλυμμένα, φέτος έγινε εντελώς απροκάλυπτα, μάλιστα κάποιοι πιο ανοιχτομάτηδες μας το λέγανε από τον Ιανουάριο ότι θα το δώσουν της Ουκρανίας και εμείς δεν πιστεύαμε ότι θα το τολμούσαν γιατί το βρίσκαμε πολύ κραυγαλέο. Ε, δεν ήταν η πρώτη φορά που η Γιουροβίζιον κατέφευγε σε τέτοιες πρακτικές.

Η Tajci, η εκπρόσωπος της Γιουγκοσλαβίας το 1990 δήλωσε σε ένα podcast που άκουσα πριν λίγους μήνες, πως όταν η χώρα της ανέλαβε τη διοργάνωση το 1990 δεν ένοιαζε κανέναν να προωθήσει το τραγούδι της το οποίο για πολλούς άξιζε μία συνεχόμενη νίκη. «Αυτό που ένοιαζε το κανάλι ήταν να πάνε όλα καλά στη διοργάνωση και να αποδείξουν ότι είναι ισότιμοι ευρωπαϊκοί εταίροι που μπορούν να διοργανώσουν μεγάλα events και ότι ανήκουμε στη Δύση. Εξ ου και εμένα με είχαν στο περιθώριο, δεν τους ενδιέφερα και πολύ, μου έδωσαν να φορέσω και ένα παλιόρούχο που δεν μου άρεσε καθόλου, που ίδρωνα και φαινόταν ο λεκές στη μασχάλη, και το μισούσα» (Πηγή: Eurovision legends podcast).

Η Γιουροβίζιον του 1989 είχε πραγματικά θρυλικές συμμετοχές και το γεγονός ότι νίκησε η Γιουγκοσλαβία, μόνο τώρα εξηγείται. Προφανώς, το Rock Me το συμπάθησα τότε, ήμουν και εννέα ετών, λογικότατο μου ακούγεται να το βρίσκει ευχάριστο ένα παιδί εννέα ετών. Αλλά, εκ των υστέρων αντιλαμβάνομαι τα κίνητρα. Το 1989 με το 2022 έχουν άλλη μία ομοιότητα. Έχουν το Η.Β. στη δεύτερη θέση, με ωραιότατες μπαλάντες παλιού τύπου, το Why Do I Always Get It Wrong και το Space Man.

Όπως έγραψα σε ένα από τα πρώτα κείμενα που ανέβασα εδώ, το 1989 ήταν η πρώτη φορά που ανακάλυψα τη Γιουροβίζιον. Οι γονείς μου δεν μου είχαν επιτρέψει να παρακολουθήσω τον Διαγωνισμό μέχρι τέλους γιατί έπρεπε να πάω για ύπνο, οπότε είχαμε συμφωνήσει να δω μέχρι την εμφάνιση της Κύπρου και μετά να πάω να πέσω. Τον συγκεκριμένο Διαγωνισμό τον είδα άπειρες φορές έκτοτε στο βίντεο, τον θεωρώ ορόσημο για πολλούς λόγους, θα σας τα γράψω όλα αναλυτικά αύριο ή μεθαύριο.

Θεωρώ πραγματικά χυδαίο το ότι η EBU χρησιμοποιεί τόσο απροκάλυπτα τον Διαγωνισμό για να προκαλέσει πολιτικά τετελεσμένα και να επιβάλει πολιτικές, μα ταυτόχρονα βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι μέσω ενός τηλεοπτικού προγράμματος και ενός Διαγωνισμού περνούν τόσα πολλά μηνύματα και μάλιστα βρίσκουν και αποδέκτες οι οποίοι τα αποκωδικοποιούν και δρουν ανάλογα. Δεν προσπαθώ να πω ότι η Γιουροβίζιον έριξε το τείχος του Βερολίνου ή ότι αυτή ευθύνεται που αύριο η Ουκρανία θα είναι το νέο μας σύνορο. Αρχίζω και πιστεύω όμως ότι μέσω των mainstream media και της ποπ κουλτούρας μπορούν να επιτευχθούν τρομερά πολιτικά σχέδια.